Nghiên cứu mới đây của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy, nguy cơ tử vong do ô nhiễm không khí đứng thứ tư trong các nguyên nhân tử vong hàng đầu trên thế giới. 1/3 số ca tử vong do đột quỵ, ung thư phổi và bệnh tim có liên quan đến ô nhiễm không khí

Tác hại nghiêm trọng của ô nhiễm không khí với sức khỏe con người

Ô nhiễm không khí đang thực sự là vấn đề quan tâm của rất nhiều người, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới. Với thực trạng hiện nay, ô nhiễm không khí được coi là “báo động đỏ” bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, thậm chí tính mạng nếu chúng ta không có biện pháp phòng ngừa sớm. Tổ chức y tế thế giới (WHO) đã và đang liên tục cảnh báo mối đe dọa từ ô nhiễm không khí với sức khỏe con người cao hơn nhiều so với những con số đang được đưa ra. Đây được cho là nguyên nhân làm hơn 3 triệu người tử vong sớm mỗi năm ở những thành phố lớn của những nước đang phát triển.

Các chất gây ô nhiểm chính là (1) bụi mịn phát sinh chủ yếu từ quá trình đốt cháy nhiên liệu và giao thông đường bộ; (2) nitơ dioxide từ giao thông đường bộ hoặc bếp gas trong nhà; (3) sulfur dioxide từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch; và (4) ozone ở mặt đất, gây ra bởi phản ứng của ánh sáng mặt trời với các chất ô nhiễm từ khí thải xe cộ. Chất gây ô nhiễm ảnh hưởng đến con người nhiều nhất là bụi mịn (được viết tắt là PM). Trong khi các hạt có đường kính từ 10 micron trở xuống, (≤ PM10) có thể xâm nhập và nằm sâu trong phổi, thì các hạt có đường kính từ 2,5 micron trở xuống, (≤ PM2,5) thậm chí có thể xuyên qua hàng rào phổi và xâm nhập vào hệ thống máu. Chúng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim và hô hấp, cũng như ung thư phổi.

Ô nhiễm không khí ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người

Ozone là một yếu tố chính gây ra bệnh hen suyễn (hoặc làm cho bệnh nặng hơn). Nitơ dioxide và sulfur dioxide cũng có thể gây ra hen suyễn, các triệu chứng phế quản, viêm phổi và giảm chức năng phổi.

Ngoài ra, nghiên cứu mới nhất của các nhà Khoa học Anh cho thấy, các hạt phân tử được  tìm thấy trong tình trạng ô nhiễm có thể xâm nhập não người do hít thở không khí. Các phân tử ô nhiễm là magnetite (oxit sắt từ) có kích thước nhỏ hơn 150 nanometer được phát hiện bên trong vỏ não trước. GS. Barbara Maher tại Đại học Lancaster chủ trì nghiên cứu cho biết, magnetite là chất độc đối với não. Đây là một dạng khoáng của sắt, chúng có khả năng dễ phản ứng và giải phóng các hạt phân tử khác, tạo ra các gốc tự do, gây ra mất cân bằng ôxy hóa trong các tế bào thần kinh, phá hủy và tiêu diệt tế bào thần kinh.

Theo ước tính của WHO, ô nhiễm không khí bên ngoài (Outdoor air pollution) gây ra 1,3 triệu ca tử vong trên thế giới mỗi năm và được xem là yếu tố nguy cơ đối với bệnh hô hấp cấp tính và mạn tính. Còn nhóm nghiên cứu của Maher cho rằng, phân tử gây ô nhiễm này có thể tăng mối nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer.

Cùng với việc ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta, các chất ô nhiễm trong không khí cũng ảnh hưởng xấu đến môi trường bằng cách làm gia tăng biến đổi khí hậu toàn cầu. Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc cảnh báo rằng nhiệt độ toàn thế giới sẽ tăng lên 1,5 độ C nếu như việc sản xuất điện bằng than không kết thúc trước năm 2050.

Làm gì để hạn chế tác hại từ ô nhiễm không khí?

Luôn luôn đeo khẩu trang mỗi khi ra đường, đến nơi công cộng như chợ, siêu thị, bến tàu xe… được coi là “giải pháp” tạm thời khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí hiện nay. Ngoài ra, chúng ta nên tránh khói, từ người hút thuốc lá, thuốc lào; Không nổ xe máy hay máy phát điện… trong phòng kín cửa. Nếu phòng sử dụng máy điều hòa thì cần bố trí quạt thông gió; Phòng ngủ cần thoáng khí nhưng cần tránh gió lùa; Nên sử dụng cửa kính để tránh khói bụi từ ngoài xông vào nhà… Hạn chế ra ngoài đường vào những giờ cao điểm cũng là cách để chúng ta giảm phần nào tác động xấu của ô nhiễm không khí tới sức khỏe.

Thu Hương

Nguồn tham khảo: https://www.who.int/air-pollution/news-and-events/how-air-pollution-is-destroying-our-health