Mục tiêu chính trong điều trị bệnh động kinh là giảm tối đa sự xuất hiện của các cơn động kinh. Tuy nhiên, việc điều trị cho người bệnh bằng loại thuốc động kinh nào cho phù hợp không phải là một điều đơn giản. Bởi vì mỗi bệnh nhân động kinh lại đáp ứng với một loại thuốc điều trị khác nhau và phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Loại thuốc ưu tiên được lựa chọn điều trị cho bệnh nhân là loại thuốc có khả năng kiểm soát các cơn động kinh, ít tác dụng phụ với liều nhỏ nhất…

Lựa chọn thuốc phụ thuộc vào dạng bệnh động kinh

Có nhiều dạng động kinh với các triệu chứng khác nhau và mỗi dạng lại có quá trình tiến triển bệnh khác nhau. Do đó, đây là yếu tố đầu tiên ảnh hưởng đến sự lựa chọn thuốc điều trị, bởi một số loại thuốc động kinh thường chỉ có hiệu quả tốt với một hoặc một số dạng động kinh cụ thể.

Trong một số trường hợp, bệnh nhân sử dụng sai thuốc có thể khiến cho cơn động kinh trở lên nặng hơn. Chính vì vậy, việc chẩn đoán xác định chính xác loại cơn cũng đóng vai trò rất quan trọng, loại cơn động kinh càng chi tiết, lựa chọn điều trị càng chuẩn xác và có hiệu quả cao.

Lựa chọn thuốc kháng động kinh sẽ phụ thuộc vào dạng bệnh động kinh

Lựa chọn thuốc phụ thuộc vào phác đồ đơn trị liệu hay đa trị liệu

Đơn trị liệu là chỉ sử dụng một loại thuốc kháng động kinh duy nhất cho người bệnh, còn đa trị liệu là sử dụng kết hợp nhiều loại thuốc . Đơn trị liệu thường được ưu tiên sử dụng cho người bệnh động kinh. Các thuốc sẽ được sử dụng ban đầu với liều thấp sau đó tăng dần lên. Các bác sĩ có thể phải thử thuốc nhiều lần để tìm ra loại thuốc thích hợp.Trong trường người bệnh không đáp ứng với thuốc hoặc gặp phải tác dụng phụ nguy hiểm sẽ được giảm liều dần dần và thay thế bằng một loại thuốc khác. Lợi thế của đơn trị liệu giúp giảm nguy cơ về tác dụng phụ, tương tác thuốc, giảm gánh nặng về chi phí và để người bệnh dễ sử dụng.

Nếu không đáp ứng với đơn trị liệu, người bệnh sẽ phải sử dụng kết hợp nhiều loại thuốc (đa trị liệu). Đa trị liệu thường kiểm soát các cơn co giật, động kinh hiệu quả hơn nhưng nguy cơ về tác dụng phụ, chi phí cũng cao hơn.

Lựa chọn thuốc kháng động kinh có ít tác dụng phụ

Bất kỳ loại thuốc nào cũng có tác dụng phụ và thuốc chống động kinh cũng như vậy. Một số tác dụng phụ thường gặp là  rối loạn giấc ngủ, tăng cân, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, đau đầu, chóng mặt, thay đổi tâm trạng…  Các bác sĩ sẽ ưu tiên lựa chọn các loại thuốc gây ra ít tác dụng phụ nhất đối với người bệnh.

Các tác dụng phụ của thuốc kháng động kinh thường xuất hiện nhiều hơn trong thời gian đầu sử dụng thuốc, khi cơ thể đã thích ứng được với liều điều trị, các tác dụng phụ có thể sẽ giảm dần, thậm chí là biến mất. Đây cũng là nguyên nhân tại sao các loại thuốc chống động kinh lại được sử dụng với liều tăng dần.

Có khoảng 1/3  bệnh nhân gặp tác dụng phụ tăng dần do cơ địa hoặc do dị ứng với thuốc chống động kinh. Trẻ có thể bị suy gan, thiếu máu hoặc phát ban nặng khi sử dụng một số loại thuốc cụ thể.

Để tránh tác dụng phụ có thể gây nguy hiểm cho trẻ động kinh, “nguyên tắc vàng” cho cha mẹ và người chăm sóc trẻ là phải biết được những tác dụng phụ có thể xảy ra của loại thuốc con mình đang sử dụng, chú ý và ghi lại những thay đổi trong sức khỏe, tâm lý, hành vi của con cho các bác sỹ để hỗ trợ điều trị tốt hơn.

Đặc biệt, không có một loại thuốc chống động kinh nào được chứng minh “thân thiện” với thai nhi. Trimethadione và paramethadione là hai loại thuốc đã bị cấm sử dụng với phụ nữ mang thai (hai loại thuốc thế hệ cũ ít được sử dụng). Đa số các loại thuốc chống động kinh đều khiến cho nguy cơ dị tật thai nhi tăng cao, đặc biệt là khi bệnh nhân được điều trị kết hợp. Dị tật thai nhi có thể là sứt môi/ hở hàm ếch, bệnh tim bẩm sinh, khuyết tật ống thần kinh cột sống. Tuy nhiên, 90% phụ nữ mắc bệnh động kinh sinh ra em bé khỏe mạnh bình thường.

Nếu người bệnh mang thai hay dự định mang thai trong thời gian sử dụng thuốc kháng động kinh hãy trao đổi với bác sĩ để điều chỉnh liều lượng hoặc đổi loại thuốc có tỷ lệ gây dị tật thai nhi thấp hơn.

Ưu tiên lựa chọn loại thuốc kháng động kinh ít tác dụng phụ nhất

Lựa chọn thuốc cần cân nhắc tương tác thuốc

Tương tác thuốc là tình trạng thuốc chống động kinh bị ảnh hưởng bởi một loại thuốc chống động kinh khác hoặc một loại thuốc nào đó mà bệnh nhân đang phải sử dụng. Tương tác thuốc có thể khiến cho tăng tốc độ hấp thu/ chuyển hóa hoặc ngược lại.

Trong trường hợp có lợi, tương tác thuốc thực ra chính là điều trị kết hợp (đa trị liệu). Tuy nhiên, đồng hành với nó luôn là nguy cơ làm phức tạp quá trình điều trị. Trong trường hợp tương tác thuốc tiêu cực, nhẹ thì thuốc không có hiệu quả, nặng thì bệnh nhân bị nhiều cơn động kinh hơn, thậm chí là nhiễm độc. Do vậy, tương tác thuốc cũng là một yếu tố mà các bác sĩ cần cân nhắc khi lựa chọn thuốc cho người bệnh động kinh.

Ngoài những yếu tốt kể trên, việc lựa chọn thuốc còn phụ thuộc vào tuổi tác của người bệnh, tình trạng sức khỏe, chi phí thuốc…

Như vậy, có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn thuốc trong điều trị bệnh động kinh, do đó việc lựa chọn và sử dụng thuốc không phải là một điều đơn giản. Người bệnh động kinh không nên tự ý mua thuốc để điều trị và cần có sự chỉ định của bác sĩ, đồng thời để việc điều trị đạt hiệu quả cao nhất người bệnh cần sử dụng thuốc đều đặn, thường xuyên.

Biên tập viên sức khỏe Trung Mỹ

Nguồn tham khảo:

http://www.epilepsychicago.org/epilepsy-facts/treatment/factors-influencing-drug-selection/